Havjari nuk është thjesht një ushqim – ai është një simbol luksi, një përvojë delikate dhe një pasuri ushqimore e rrallë që ka magjepsur oborret mbretërore dhe kulturat elitare për shekuj me radhë. Me ngjyrën e tij elegante dhe shijen e thellë detare, havjari ka fituar statusin e "arit të zi" të gastronomisë, por përtej finesës që e shoqëron, ai fsheh vlera të mëdha ushqyese dhe një histori sa e lashtë, aq edhe intriguese.

Çfarë është havjari?

Havjari përbëhet nga vezët (ikra) e peshkut të quajtur sturgeon (në shqip: morun), një specie e lashtë që ekziston prej më shumë se 250 milionë vitesh. Ai klasifikohet si "havjar i vërtetë" vetëm kur vjen nga ky lloj peshku – çdo ikër tjetër konsiderohet thjesht "ikër peshku". Llojet më të njohura janë Beluga, Osetra dhe Sevruga, të cilat vijnë kryesisht nga Deti Kaspik dhe Deti i Zi.

Një histori mbretërish 

Havjari ka qenë një delikatesë e rezervuar për aristokratët e Rusisë, Iranit dhe Evropës që nga Mesjeta. Në shekullin e XIX, ai u bë një simbol i pasurisë në Rusi, ku carët e përdornin për të pritur mysafirët më të veçantë. Me kalimin e kohës, eksportimi i tij në Evropë dhe SHBA e ktheu havjarin në një nga produktet më ekskluzive në botë.

Pse është kaq i shtrenjtë?

Çmimi i lartë i havjarit lidhet me disa faktorë:

1. Rrallësia e peshkut sturgeon, i cili ka cikël riprodhimi shumë të ngadaltë.

2. Procesi delikat i përpunimit, që kërkon ekspertizë të veçantë.
Rritja dhe kultivimi në fermat e kontrolluara, që kërkon vite të tëra dhe kushte rigoroze.

3. Kërkesa globale përkundrejt oferts së kufizuar, që e mban çmimin gjithmonë të lartë.

Një kilogram havjar premium si Beluga mund të arrijë çmime që shkojnë mbi 10,000 euro për kg.

Përfitimet shëndetësore të havjarit

Përveç luksit të shijes, havjari është një superushqim i natyrshëm, i pasur me përbërës që ndihmojnë trupin dhe trurin:

1. Acide yndyrore omega-3 – të dobishme për shëndetin e zemrës, trurit dhe reduktimin e inflamacionit.

2. Vitaminë B12 – esenciale për funksionimin e sistemit nervor dhe prodhimin e energjisë.

3. Proteina të cilësisë së lartë – për ndërtimin e muskujve dhe qelizave.

4. Minerale si hekuri, zinku, seleni dhe magnezi, që forcojnë sistemin imunitar dhe ndihmojnë në rigjenerimin e organizmit.

5. Antioksidantë natyralë – që ndihmojnë në ngadalësimin e plakjes qelizore.

Shumë nutricionistë e rekomandojnë si një "eliksir natyral të rinisë", për shkak të përmbajtjes së lartë ushqyese që ndihmon lëkurën, flokët dhe vitalitetin e përgjithshëm.