Vetëm pak qindra vitet e fundit, qytetërimi perëndimor filloi të vendoste vepra arti në muze, të paktën në muze që i ngjajnë institucioneve publike që ne njohim sot. Përpara kësaj, arti i shërbente kryesisht qëllimeve të tjera. Ajo që ne sot e quajmë arte të bukura, në fakt, kishte të bënte kryesisht me mënyrën se si e përjetonin njerëzit dimensionin estetik të fesë.

Pikturat, skulpturat dhe tekstilet ishin mediat e atyre kohërave, duke ofruar imazheri të gjallë për të shoqëruar historitë e ditës. Në këtë kuptim, arti perëndimor ndante një qëllim utilitar me kultura të tjera nëpër botë, gjuhët e disa prej të cilave nuk kishin asnjë fjalë për artin. Pra, si ta përcaktojmë se çfarë duhet quajtur art?

Në përgjithësi, ne po flasim për vepra që komunikojnë në mënyrë pamore kuptime përtej gjuhës, qoftë nëpërmjet përfaqësimit apo organizimit të elementeve pamore në hapësirë. Evidenca të këtij lloj pushteti të ikonografisë, apo aftësisë së imazheve për të dhënë kuptime, mund të gjenden me bollëk nëse shikojmë artin nga historitë e feve kryesore të botës.

Thuajse të gjitha fetë, në një kohë apo një tjetër në histori, kanë kaluar nëpër një fazë aikonike (të shprehur në simbole apo supozime). Aikonizmi ndalon çdo paraqitje pamore të hyjnores. Kjo bëhet për të shmangur idhujtarinë, apo ngatërrimin ndërmjet përfaqësimit të hyjnores dhe vetë hyjnores. Pra, qëllimi është të jemi sa më realë në marrëdhënien ndërmjet individit dhe hyjnores.

Megjithatë, kjo mund të jetë diçka e vështirë për t'u ruajtur për shkak të nxitjes për të paraqitur vizualisht dhe interpretuar botën rreth nesh, një impuls që është i vështirë për t'u shtypur. Për shembull, edhe sot, paraqitja e Allahut apo e Profetit Muhamed është e ndaluar. Lëvdimi abstrakt i hyjnores mund të gjendet tek modelet arabeske të dizajneve të tekstileve islamike, me valëvitje mjeshtërore të penelatave dhe të kaligrafisë arabe, ku fjalët e profetit marrin një rol të dyfishtë, njëherësh si letër dhe si art pamor.

Në mënyrë të ngjashme, në artin e periudhave më të hershme të Krishtërimit dhe të Budizmit, prania hyjnore e Krishtit dhe e Budës nuk shfaqet në formën njerëzore, por përfaqësohet me simbole. Në secilin rast, referenca ikonografike përdoret si formë nderimi.

Përfaqësimet antropomorfike, ose paraqitja në formë njerëzore, në fakt, u përhap në këto fe vetëm disa shekuj më vonë, nën ndikimin e traditave kulturore që i rrethonin ato. Nëse do të flasim nga pikëpamja historike, vlerësimi i publikut për artet pamore në terma përveç atij tradicional, fetar apo si funksion social është një koncept relativisht i ri.

Sot, ne e “fetishizojmë” atë që është “fetish”. Ne shkojmë në muze për të parë art nga epokat, por përvoja jonë atje është shumë larg kontekstit të qëllimit fillestar të tyre, se si duhet të shikoheshin ato. Mund të thuhet se shikuesit modernë i mungon ‘pasuria’ e angazhimit që ata kanë me artin bashkëkohor, i cili është krijuar për të përkuar në rëndësi me kohën e vet dhe që flet gjuhët e veta kulturore.

Mund të thuhet gjithashtu se historia e asaj që ne e quajmë art është një diskutim që vazhdon, teksa e tashmja jonë bashkëkohore kthehet në atë që për disa gjenerata të ardhshme do të jetë një e shkuar klasike. Ky është një diskutim që reflekton ideologjitë, mitologjitë, sistemet e besimit, tabutë dhe shumë më tepër për botën në të cilën ato janë krijuar.

Në kontekstin e një muzeu, veprat e artit nga vende dhe kohë të ndryshme paraqiten së bashku me njëra-tjetrën, të izoluar nga kontekstet e tyre origjinale, por ballafaqimi i tyre ka përfitimet e veta. Ekspozitat organizohen nga kuratorët, ose njerëzit që kanë bërë një karrierë nga aftësitë e tyre për të rikontekstualizuar apo përzier artifaktet kulturore në një prezantim kolektiv.

Atëherë, si shikues, ne jemi në gjendje ta konsiderojmë artin në kuadër të temave të përbashkëta që mund të mos jenë të dukshme në një vepër të veçantë deri në çastin kur t’i shikojmë ato së bashku dhe nga ku mund të nxirren kuptime të reja mbi të cilat mund të reflektojmë. Nëse ne jemi kaq të prirur, madje mund të fillojmë ta shikojmë çdo vepër arti si një pjesë bashkëkohore të një tërësie të papërcaktuar, të unifikuar të përvojave të shkuara njerëzore, një gjurmë që na çon tek pragu ynë dhe që vazhdon me ne, e hapur për këdo që kërkon ta eksplorojë atë.

Burimi: https://www.youtube.com/watch?v=qfITRYcnP84